معمولا وقتی که از تغذیه یا کاهش وزن حرف می زنیم تمام توجه ما به این است که چه چیز باید خورد یا نخورد. چگونه خوردن کمتر مورد توجه فرار می‌گیرد. امروز می‌خواهیم از نوع متفاوتی از غذا خوردن یعنی غذا خوردن آگاهانه صحبت کنیم.
خوردن آگاهانه در واقع بخشی از یک روش یا حتی یک فلسفه در زندگی است که می‌توان آن را روش یا فلسفه «حضور در لحظه» یا « mindfulness» دانست.
تعریف خوردن آگاهانه
ذهن ما در هر لحظه معمولا متوجه دهها و صدها فکر مختلف هست که با سرعت می‌آیند و میروند. در بیشتر مواقع وقتی مشغول انجام کاری هستیم ذهن ما در همان لحظه به مطلب دیگری مشغول است. حتی گاهی چندین فکر مختلف در ذهن ما، در هر لحظه، رفت و آمد می‌کنند. با «حضور در لحظه» افراد می‌آموزند و تمرین می‌کنند که تمام توجه و آگاهی خود را متمرکز بر آن چیزی نمایند که در همین لحظه در جریان است.
به این ترتیب، منظور از خوردن آگاهانه این است که در هر لحظه تمام حواس خود را معطوف به غذا خوردن که در همین لحظه در جریان است بکنیم.
اگر هنگام غذا، فکر ما تنها و تنها بر «لحظه غذا خوردن» و بر «عمل خوردن در لحظه» متمرکز باشد، در واقع داریم آگاهانه غذا می‌خوریم.
طبیعتا اولین شرط خوردن آگاهانه این است که حواس ما از جانب محیط کمتر پرت شود. بنابراین تلویزیون دیدن هنگام غذا، گوش دادن به رادیو یا به یک سخنرانی حین صرف غذا، کار کردن با موبایل و خواندن کتاب یا روزنامه وقتی سر سفره هستیم مانع از «آگاهانه خوردن» می‌شوند
خوردن آگاهانه چگونه انجام می‌شود؟
آگاهانه خوردن یعنی این که وقتی مشغول صرف غذا هستیم، مثلا به این چیزها توجه کنیم:
الف- ببینیم در همین لحظه چه حسی در ما هست. آیا گرسنه هستیم؟ آیا از روی عادت الان غذا می‌خوریم؟ یا به خاطر اینکه در مهمانی هستیم مجبور شده‌ایم در این لحظه بر سر سفره باشیم؟
ب- به غذا نگاه کنیم. چه رنگی است؟ سفره چگونه آرایش یافته؟ غذا چه بویی دارد؟ آیا این بو حس ها یا خاطره هایی را در ما بیدار می‌کند؟
پ- وقتی غذا را در دهان میگذاریم به طعم غذا، بافت و قوام آن در دهان خود، دمای غذا توجه کنیم. ببینیم چند بار غذا را می‌جویم. آیا با جویدن حس و طعم آن فرق می‌کند؟
ت- در حالی که غذا می‌خوریم احساس های بدنی ما چیست؟
ث- وقتی غذا را تمام کردیم چه احساسی داریم؟ سیر شده‌ایم؟ بیش از حد غذا خورده‌ایم؟ آیا حس ما بعد از غذا مطبوع است یا نامطبوع؟
خوردن آگاهانه توجه به یک چنین تغییرات و حس‌هایی در حین خوردن است.
خوردن آگاهانه چه فایده‌ای دارد؟
یک- یکی از فواید آن این است که باعث می‌شود غذا را آهسته‌تر بخوریم و لقمه ها را کوچک‌تر برداریم. به این ترتیب بعد از مدتی کم‌کم عادت می‌کنیم که به اندازه، و نه بیش از حد غذا بخوریم.
دو- بدن ما معمولا احساس سیری را با کمی تاخیر حس می‌کند. بنابراین وقتی بی‌توجه غذا می‌خوریم کمی بعد از أن که سیر شدیم هم به خوردن ادامه می دهیم. همین میزان اضافی در طول زمان می‌تواند منجر به افزایش وزن شود. خوردن آگاهانه باعث می‌شود که زمان سیری خود را به موقع دریابیم و به موقع دست از غذا بکشیم.
سه- پژوهش‌ها نشان می‌دهند که خوردن آگاهانه می‌تواند از پرخوری و همین طور از خوردن‌های احساسی و ناشی از استرس جلوگیری کند. به این ترتیب، اگر اضافه وزن داریم، خوردن آگاهانه می‌تواند، در کنار سایر روش‌های کاهش وزن، به ما کمک کند که وزن خود را کم کنیم.
چهار- اما حتی مهم‌تر از اینها، خوردن آگاهانه تمرین آرامش حین صرف غذا و در واقع غنا بخشیدن به تجربه غذا خوردن ما است. خوردن آگاهانه عمل فیزیولوژیک غذا را تبدیل به یک عمل هنرمندانه می‌کند.